Η ΑΜΗ (γνωστή και ως αντι-μυλλέριος ορμόνη) παράγεται από τα κοκκιώδη κύτταρα (granulosa cells) της ωοθήκης, παίζει σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση των ωοθυλακίων και τα επίπεδά της στο αίμα πιστεύεται πως αντανακλούν τα αποθέματα των ωοθηκών. Διάφορες μελέτες έχουν καταδείξει πως οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν χαμηλότερα επίπεδα ΑΜΗ σε σχέση με εκείνες χωρίς. Επίσης, το χειρουργείο της ενδομητρίωσης μπορεί, έστω και παροδικά, να επηρεάσει τα επίπεδα της ΑΜΗ. Τι ισχύει, λοιπόν, πραγματικά;

Ας ξεκινήσουμε σημειώνοντας πως τα επίπεδα της ΑΜΗ δεν αποτελούν προβλεπτικό δείκτη της γονιμότητας της γυναίκας, αφού δεν σχετίζονται με τα ποσοστά αυτόματης σύλληψης με βάση τα ευρήματα μελετών. Η αξία της ΑΜΗ είναι στο να προβλέψει το πόσο καλά θα ανταποκριθούν οι ωοθήκες στην διέγερση στα πλαίσια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (εξωσωματική γονιμοποίηση). Τα επίπεδα μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας και μπορεί να έχουν προβλεπτική αξία όσον αφορά την ηλικία της εμμηνόπαυσης.

Ας θυμηθούμε πως αναγνωρίζουμε 3 φαινοτύπους της ενδομητρίωσης: την επιφανειακή ενδομητρίωση, το ενδομητρίωμα (ή σοκολατοειδή κύστη ωοθήκης) και τη διηθητική ενδομητρίωση. Σχετικά με την επιφανειακή ενδομητρίωση, αν και έχει καταδειχθεί ότι σχετίζεται με υπογονιμότητα, τα δεδομένα είναι λιγότερο ξεκάθαρα όσον αφορά την επίδραση της στα επίπεδα της ΑΜΗ, με κάποιες μελέτες να κάνουν λόγο για χαμηλότερα επίπεδα. Από την άλλη, η πλειονότητα των μελετών κάνει λόγο για μια ξεκάθαρα αρνητική επίδραση του ενδομητριώματος αλλά και της διηθητικής ενδομητρίωσης στα επίπεδα της ΑΜΗ. Μάλιστα, φαίνεται πως γυναίκες με ενδομητρίωμα παρουσιάζουν όχι μόνο χαμηλότερα επίπεδα ΑΜΗ αλλά και μια ταχύτερη πτώση των επιπέδων σε βάθος χρόνου.

Η βαρύτητα της ενδομητρίωσης φαίνεται, επίσης, να έχει αρνητική επίδραση στα επίπεδα της ΑΜΗ, με τις γυναίκες εκείνες με σταδίου 4 νόσο (το πιο προχωρημένο στάδιο) να έχουν χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με εκείνες με πιο ‘’ήπια’’ νόσο. Αυτό φαίνεται λογικό, μιας και μελέτες έχουν καταδείξει πως τα ποσοστά κυήσεων είναι χαμηλότερα, όσο αυξάνεται το στάδιο και η βαρύτητα της ενδομητρίωσης.

Από την άλλη, αξία έχει να δούμε την επίδραση του χειρουργείου στα επίπεδα της ΑΜΗ: όσον αφορά την επιφανειακή ενδομητρίωση, η χειρουργική της αφαίρεση (excision) φαίνεται να μην ελαττώνει σημαντικά τα επίπεδα της ΑΜΗ. Για το ενδομητρίωμα, η πλειονότητα των μελετών κάνει λόγο για πτώση της ΑΜΗ μετεγχειρητικά, η οποία, ωστόσο, μπορεί να επανέλθει σε επίπεδα παρόμοια με τα προεγχειρητικά, όσο περνά ο χρόνος από το χειρουργείο. Παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την πτώση έχουν να κάνουν με τη χειρουργική τεχνική που χρησιμοποιείται, το μέγεθος του ενδομητριώματος αλλά και τα επίπεδα της ΑΜΗ προεγχειρητικά, την ύπαρξη ή όχι προηγουμένων χειρουργείων και το αν το ενδομητρίωμα είναι μονόπλευρο ή αμφοτερόπλευρο.

Έχουν τα επίπεδα της ΑΜΗ πριν από το χειρουργείο προβλεπτικό ρόλο στα ποσοστά εγκυμοσυνών μετά από ένα τέτοιο χειρουργείο? Το πώς ορίζονται τα χαμηλά επίπεδα ΑΜΗ προεγχειρητικά δεν είναι καθολικά αποδεκτό, με τις περισσότερες, ωστόσο, μελέτες να χρησιμοποιούν την τιμή 2 ng/ml. Τουλάχιστον όσον αφορά τα περιστατικά με ενδομητρίωμα, η ΑΜΗ > 2ng/ml φαίνεται να σχετίζεται με υψηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης μετά το χειρουργείο, με βάση τις περισσότερες υπάρχουσες μελέτες. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει αποδεδειγμένα συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα της ΑΜΗ προεγχειρητικά και τα ποσοστά ζώντων κυήσεων (livebirth rates). Όσον αφορά τους άλλους τύπους ενδομητρίωσης, τα υπάρχοντα δεδομένα είναι περιορισμένα, με μια μελέτη που αφορούσε νεαρές γυναίκες με μέση ηλικία τα 30 έτη και διηθητική ενδομητρίωση του εντέρου, να μη συσχετίζει τη χαμηλή ΑΜΗ με χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης μετά το χειρουργείο.

Αν πάσχετε (ή υποψιάζεστε ότι πάσχετε από) από ενδομητρίωση, μη διστάσετε να επικονωνήσετε μαζί μας για ραντεβού!