Εκτός από τους 3 τύπους της νόσου, υπάρχουν και στάδια κλιμακούμενης βαρύτητας της ενδομητρίωσης. Όπως είδαμε, η ενδομητρίωση είναι μια ετερογενής νόσος και, συνεπώς, ο σαφής καθορισμός των σταδίων δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Γι΄αυτό κι υπάρχουν, μέχρι σήμερα, περισσότερα από ένα συστήματα σταδιοποίησης της νόσου. Tα 3 πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα είναι:

1. 1. Σύστημα Σταδιοποίησης rASRM (American Society of Reproductive Medicine- Revised) (1): Θεσπίστηκε το 1996 κι αποτελεί το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο σύστημα. Κατατάσσει τη νόσο σε στάδια ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των εστιών της ενδομητρίωσης. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στο στάδιο της νόσου και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων ή την πιθανότητα σύλληψης.

• 2. Σύστημα Σταδιοποίησης ENZIAN (2): Εισήχθη στην Αυστρία το 2005. Υπερτερεί στην λεπτομερή σταδιοποίηση της εν τω βάθει (τύπου 3) ενδομητρίωσης. Αναθεωρήθηκε και αναδημοσιεύθηκε (ως #ENZIAN) το 20213.

Αν και δεν είναι στόχος του κειμένου να αναλύσει το παρόν σύστημα ταξινόμησης, το γράμμα περιγράφει το σημείο της βλάβης κι ο αριθμός το μέγεθος. Προσφέρει, επίσης, το πλεονέκτημα της συσχέτισης ανάμεσα στο προεγχειρητικό υπέρηχο( ή Μαγνητική Τομογραφία) και τα ευρήματα κατά τη λαπαροσκόπηση (χειρουργείο) (4). Ούτε αυτό το σύστημα, όμως, προβλέπει τη βαρύτητα των συμπτωμάτων ή την πιθανότητα σύλληψης (5).

• 3. Δείκτης Γονιμότητας της Ενδομητρίωσης (Endometriosis fertility index (EFI) (6): Ο σκοπός αυτού του δείκτη είναι να προβλέψει την πιθανότητα αυτόματης σύλληψης σε γυναίκες με ενδομητρίωση.

Το ποσοστό εγκυμοσύνης ήταν 8.3% στις ασθενείς με δείκτη EFI 0 to 3, 41.2% για 4 με 7, και 60.9% για 8 με 10 (7). Μπορεί, όμως, να είναι χρήσιμο και στην πρόβλεψη της πιθανότητας επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης (8). Κι αυτό δεν σχετίζεται με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων κι είναι πιο περίπλοκο στη χρήση του.

Εν κατακλείδι, υπάρχουν διαφορετικά συστήματα σταδιοποίησης της νόσου, χωρίς κάποιο από αυτά να είναι ξεκάθαρα ανώτερο των άλλων. Η πλειονότητα των γυναικολόγων χρησιμοποιεί το rASRM (9), ενώ το EFI υπερτερεί στην πρόβλεψη εγκυμοσύνης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει η μη συσχέτιση ανάμεσα στο στάδιο της νόσου και τα συμπτώματα. Υπάρχει ανάγκη για ένα νέο σύστημα σταδιοποίησης που θα σχετίζεται με τα συμπτώματα και θα είναι εύκολο στη χρήση του.

Αναφορές:

1. Revised American Society for Reproductive Medicine classification of endometriosis: 1996. Fertil Steril. 1997;67:817–21.
2. Tuttlies F, Keckstein J, Ulrich U, Possover M, Schweppe KW, Wustlich M, et al. ENZIAN-score, a classification of deep infiltrating endometriosis. Zentralbl Gynakol. 2005; 127:275–81.
3. Keckstein J, Saridogan E, Ulrich UA, Sillem M, Oppelt P, Schweppe KW, Krentel H, Janschek E, Exacoustos C, Malzoni M, Mueller M, Roman H, Condous G, Forman A, Jansen FW, Bokor A, Simedrea V, Hudelist G. The #Enzian classification: A comprehensive non-invasive and surgical description system for endometriosis. Acta Obstet Gynecol Scand. 2021 Jul;100(7):1165-1175.
4. Di Paola V, Manfredi R, Castelli F, Negrelli R, Mehrabi S, Pozzi Mucelli R. Detection and localization of deep endometriosis by means of MRI and correlation with the ENZIAN score. Eur J Radiol. 2015;84:568–74.
5. Johnson NP, Hummelshoj L, Adamson GD, Keckstein J, Taylor HS, Abrao MS, et al. World Endometriosis Society consensus on the classification of endometriosis. Hum Reprod. 2017;32:315–24.
6. Adamson GD, Pasta DJ. Endometriosis fertility index: the new, validated endometriosis staging system. Fertil Steril. 2010 Oct;94(5):1609-15.
7. Zeng C, Xu JN, Zhou Y, Zhou YF, Zhu SN, Xue Q. Reproductive performance after surgery for endometriosis: predictive value of the revised American Fertility Society classification and the endometriosis fertility index. Gynecol Obstet Invest. 2014;77:180–5.
8. Wang W, Li R, Fang T, Huang L, Ouyang N, Wang L, et al. Endometriosis fertility index score maybe more accurate for predicting the outcomes of in vitro fertilisation than r-AFS classification in women with endometriosis. Reprod Biol Endocrinol. 2013;11:112.
9. International Working Group of AAGL, ESGE, ESHRE and WES, Zondervan KT, Missmer S, Abrao MS, Einarsson JI, Horne AW, Johnson NP, Lee TTM, Petrozza J, Tomassetti C, Vermeulen N, Grimbizis G, De Wilde RL. Endometriosis classification systems: an international survey to map current knowledge and uptake. Hum Reprod Open. 2022 Mar 1;2022(1):hoac002