Η ενδομητρίωση του πεπτικού συστήματος αποτελεί το 5% με 12% των περιστατικών της εν τω βάθει ενδομητρίωσης(1). Το 90% αφορά το ορθό και το σιγμοειδές (παχύ έντερο)(2). Στην πλειοψηφία τους, οι βλάβες αυτές είναι έντονα συμπτωματικές και σχετίζονται με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα: δυσχεσία(επώδυνη αφόδευση), αιματοχεσία( αίμα στα κόπρανα), “φούσκωμα”(bloating), εναλλαγή διάρροιας με δυσκοιλιοτητα. Τα συμπτώματα αυτά είναι, συνήθως, πιο έντονα πριν ή κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσεως (περίοδος) αλλά μπορεί να επιμένουν καθ’ όλη την διάρκεια του κύκλου. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μη δίνουν συμπτώματα . Διαδιγνώσκονται ,προεγχειρητικά, με υπέρηχο ή μαγνητική τομογραφία.

Πρώτη γραμμή αντιμετώπισης είναι, συνήθως, η φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, πολλές από τις ασθενείς θα χρειαστούν τελικά χειρουργική αντιμετώπιση (π.χ. αποτυχία φαρμακευτικής αγωγής, μη επιθυμία της ασθενούς να λάβει φαρμακευτική αγωγή, επιθυμία εγκυμοσύνης, βλάβη που προκαλεί σημαντική στένωση του εντέρου και κίνδυνο απόφραξης του εντέρου κ.ά.). Οι επεμβάσεις αυτές γίνονται πάντα με τη συνδρομή γενικού χειρουργού που διαθέτει σημαντική εμπειρία στη λαπαροσκοπική χειρουργική του πεπτικού συστήματος.

Ανάλογα με το σημείο που βρίσκεται η βλάβη, οι χειρουργικές (λαπαροσκοπικές) επιλογές είναι :

1. 1. Ορθό: το τελευταίο κομμάτι του παχέος εντέρου (πριν τον πρωκτό), μήκους περίπου 15 εκατοστών. Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της βλάβης, ο χειρουργός μπορεί να πραγματοποιήσει: I. Rectal shaving (3) : ο χειρουργός “ξυρίζει “ το τοίχωμα του ορθού που είναι προσβεβλημένο από την ενδομητρίωση, χωρίς να αφαιρεί τμήμα του εντέρου. Προτιμάται σε πιο επιφανειακές βλάβες II. Δισκοειδής εκτομή τμήματος του ορθού (Rectal disc excision) (4) : Προτιμάται σε πιο “βαθιές” βλάβες του ορθού, όπου αφαιρείται το πρόσθιο τοίχωμα τμήματος του ορθού. Υπάρχει ανώτερο όριο μεγέθους της βλάβης που μπορεί να αφαιρεθεί με αυτή τη μέθοδο (περίπου 4 εκατοστά). III. Τμηματική αφαίρεση ορθού (segmental bowel resection) (4): Σε “βαθιές” βλάβες που δεν είναι εφικτό να αφαιρεθούν με δισκοειδή εκτομή(πχ. λόγω μεγέθους), πραγματοποιείται αυτή η τεχνική. Γενικά, όπου τεχνικά εφικτό, προτιμούνται οι επιλογές I και II μιας και σχετίζονται με καλύτερη μετεγχειρητική λειτουργία του εντέρου (5-7).
2. Σιγμοειδές: Το τμήμα του παχέος εντέρου αμέσως πριν το ορθό (στο αριστερό και κάτω μέρος της κοιλιάς). Οι βλάβες της ενδομητρίωσης μπορεί να συναντώνται μόνες τους (solitary nodules) ή σε επαφή με άλλα όργανα (π.χ. αριστερή ωοθήκη), η δε χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του σιγμοειδούς (8).
3. Σκωληκοειδής απόφυση: Πιστεύεται πως προσβάλλει έως και 2.8% των ασθενών με ενδομητρίωση (9). Αντιμετωπίζεται με σκωλικοειδεκτομή.
4. Ειλεός και τυφλό : το κομμάτι του τελικού ειλεού (λεπτό έντερο) και τυφλού( πρώτο κομμάτι του παχέος εντέρου) προσβάλλεται, λιγότερο συχνά, από την ενδομητρίωση. Αντιμετωπίζεται με χειρουργική αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος.

Είναι η προτίμηση μας να μην τοποθετούμε προφυλακτικά στομία, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις (10). Η νοσηλεία μετά από ένα χειρουργείο εντέρου υπολογίζεται περίπου στις 3 ημέρες αλλά η παρακολούθηση συνεχίζεται για 10 ημέρες μετά το χειρουργείο.

Αναφορές:

1. Abo C, Moatassim S, Marty N, Saint Ghislain M, Huet E, Bridoux V, Tuech JJ, Roman H. Postoperative complications after bowel endometriosis surgery by  shaving, disc excision, or segmental resection: a three-arm comparative analysis of 364 consecutive cases. Fertil Steril. 2018 Jan;109(1):172-178.e1. doi:
2. Roman H, Ness J, Suciu N, et al. Are digestive symptoms in women presenting with pelvic endometriosis specific to lesion localizations? A preliminary prospective study. Hum Reprod. 2012;27(12):3440–3449.
3. Donnez J, Squifflet J. Complications, pregnancy and recurrence in a prospective series of 500 patients operated on by the shaving technique for deep rectovaginal endometriotic nodules. Hum Reprod 2010;25:1949–1958.
4. Fanfani F, Fagotti A, Gagliardi ML, Ruffo G, Ceccaroni M, Scambia G, Minelli L. Discoid or segmental rectosigmoid resection for deep infiltrating endometriosis: a case-control study. Fertil Steril 2010;94:444–449.
5. Roman H, Vassilieff M, Tuech JJ, Huet E, Savoye G, Marpeau L, Puscasiu L. Postoperative digestive function after radical versus conservative surgical philosophy for deep endometriosis infiltrating the rectum. Fertil Steril 2013.
6. Roman H, Milles M, Vassilieff M, Resch B, Tuech JJ, Huet E, Darwish B, Abo C. Long-term functional outcomes following colorectal resection versus shaving for rectal endometriosis. Am J Obstet Gynecol 2016;215:762.e1–762.e9.
7. Roman H, Bubenheim M, Huet E, Bridoux V, Zacharopoulou C, Daraï E, Collinet P, Tuech JJ. Conservative surgery versus colorectal resection in deep endometriosis infiltrating the rectum: a randomized trial. Hum Reprod. 2018 Jan 1;33(1):47-57.
8. Grigoriadis G, Hajdinak A, Forrestier D, Roman H, Solitary Endometriosis Nodules of the Sigmoid Colon: How to Approach Surgically, SEUD Congress, Athens, May 2022 (Video Presentation)
9. Al Oulaqi NS, Hefny AF, Joshi S, Salim K, Abu-Zidan FM. Endometriosis of the appendix. Afr Health Sci. 2008;8(3):196-198.
10. Horace Roman, Valerie Bridoux, Benjamin Merlot, et al. Could stoma reduce the risk of rectovaginal fistula in women with excision of deep endometriosis requiring concomitant vaginal and rectal sutures? A 363-patient comparative study. Authorea. July 01, 2020.